Sana Beauty
Povezane vesti
Rak dojke je trenutno vodeća maligna bolest kod žena, jer prema dostupnim podacima u svetu svake godine od raka dojke oboli oko 1.670.000 žena, a oko 522.000 žena umre, upozorava dr Ana Stefanović, koordinator za skrining raka niškog Instituta za javno zdravlje.Prema zvaničnim podacima Registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” u 2013. godini, u Republici Srbiji je registrovano 3594 novootkrivenih slučajeva karcinoma dojke, dok je 1647 žena izgubilo bitku sa ovom bolešću.
Oktobar se, kao Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke, obeležava u mnogim zemljama širom sveta, kako bi se skrenula pažnja na rasprostranjenost raka dojke i podigla svest o značaju prevencije i ranog otkrivanja, kao i o mogućnostima pravovremenog započinjanja lečenja osoba obolelih od raka dojke. U okviru ove kampanje promovišu se: fizička aktivnost, pravilna ishrana i regulacija telesne težine. Izbor životnih navika igra ključnu ulogu za zdravlje grudi svake žene. Redovna fizička aktivnost, izbegavanje gojaznosti i regulacija telesne težine, kao i izbalansirana ishrana su bitni faktori za očuvanje zdravlja grudi.
Prema dostupnim podacima, širenjem svesti o prevenciji rizikofaktora i promenom načina života kod oko 25% do 33% žena može se prevenirati rak dojke.
Veći broj smrtnih slučajeva žena obolelih od raka dojke javlja se u zemljama u razvoju zbog dijagnostikovanja raka dojke u kasnoj fazi, uglavnom zbog nedostatka svesti o potrebi ranog otkrivanja, kao i zbog nedostatka resursa u zdravstvenom sistemu.
Kada se rak dojke otkrije u ranoj fazi uz adekvatnu dijagnostiku i lečenje, šanse za izlečenje i produžetak života su daleko veće nego u slučajevima kada se ova bolest otkrije u kasnoj fazi i u preko 90% slučajeva lečenje ima dobru prognozu. Međutim, zbog kasnog otkrivanja bolesti smrtnost od karcinoma dojke još uvek je veoma visoka.
S obzirom da uzroci raka dojke nisu u potpunosti razjašnjeni, pored primarne prevencije i promocije zdravih stilova života jako je bitna sekundarna prevencija, odnosno rano otkrivanje raka dojke.
Po preporuci Svetske zdravstvene organizacieje, u Republici Srbiji se od decembra 2012. godine sprovodi Program organizovanog skrininga raka dojke, koji ima za cilj smanjenje smrtnosti i unapređenje kvaliteta života obolelih žena.
Trenutno je u toku sprovođenje drugog ciklusa organizovanog skrininga karcinoma dojke na teritoriji Republike Srbije u ukupno 35 opština u kojima se mamografsko snimanje obavlja u zdravstvenim ustanovama, a dodatno u 21 opštini, u kojima se snimanje vrši mobilnim mamografom.
Institut za javno zdravlje Niš, kao referentna ustanova vrši koordinaciju sprovođenja Nacionalnog skrining programa za rano otkrivanje raka dojke na teritoriji Nišavskog i Topličkog okruga.
Do sada su organizovanim skriningom za rano otkrivanje raka dojke obuhvaćene žene starosne dobi od 50-69 godina sa područja grada Niša (od početka februara 2013 godine) i žene starosne dobi od 50-69 godina sa područja grada Prokuplja (od januara 2016. godine). Pored žena sa područja grada Niša i Prokuplja, u okviru Nacionalnog skrining programa za rano otkrivanje raka dojke do sada su pregledane mobilnim mamografom i žene iz 4 opština Topličkog okruga (Blace, Kuršumlija, Prokuplje, Žitorađa) i 3 opštine Nišavskog okruga (Ražanj, Svrljig, Gadžin Han). Pregledi mobilnim mamografom su besplatni (nije potreban uput, već samo zdravstvena knjižica) za žene starosti od 50 do 69 godina, bez simptoma malignih bolesti dojke.
Od početka sprovođenja Programa organizovanog skrininga raka u Srbiji je na pregled pozvano oko 355.000 žena životne dobi od 50 do 69 godina, a odaziv na mamografiju je bio oko 15% u odnosu na celokupnu ciljnu populaciju, na teritorijama opština gde se ovakav program sprovodi, dok se 48,3% pozvanih žena odazvalo i njima je urađena mamografija. Otkriveno je ukupno 290 karcinoma dojke od početka sprovođenja Programa organizovanog skrininga raka u Srbiji.
Dom zdravlja Niš je u 2015 godini pozvao 1678 osiguranica ciljne grupe od 50 do 69 godina (4,6% od ukupnog broja ciljne populacije žena). 1630 osiguranica je pristalo da učestvuje u skriningu (97%) i njima je urađena mamografija, dok je 20 žena odbilo da učestvuje u skriningu. Tokom 2015. godine u Domu zdravlja Niš radiološki je dijagnostifikovan 51 novo otkriveni karcinom dojke.
Organizovani skrining raka dojke podrazumeva pozivanje i pregled mamografijom (radiografsko snimanje) žena ciljne populacije od 50 do 69 godina jednom na svake dve godine, jer od ukupnog broja novoobolelih žena u svetu oko 33% žena su starosti od 50 do 64 godine.
Kada se rak dojke otkrije u ranoj fazi bolesti, primenom adekvatne terapije i kontinuiranim lečenjem se može spasiti život i unaprediti kvalitet života obolelih žena. Jedan od ciljeva sprovođenja organizovanog skrininga raka dojke je i unapređenje svesti žena o značaju ranog otkrivanja karcinoma dojke i redovnih skrining pregleda, kao i jačanje kapaciteta zdravstvenih ustanova za sprovođenje skrininga raka dojke.
Na teritoriji ostalih opština gde se program ne sprovodi u obliku organizovanog skrininga raka dojke, odnosno gde se žene ne pozivaju lično, postoje takođe mogućnosti obavljanja preventivnog pregleda dojki žena. Preventivni pregledi se u tom slučaju obavljaju kod ginekologa i lekara opšte medicine, kada lekar pregleda ženu i ako je životne dobi od 50 do 65 godina života uputi je na mamografiju, ali ako se radi o ženama koje su mlađe od 50 godina, lekar prilikom pregleda procenjuje da li će žena biti upućena na mamografiju ili na ultrazvučni pregled dojki, ili će obaviti samo palpatorni pregled dojki koji je u datom momentu dovoljan. Žene koje u svojoj porodičnoj anamnezi imaju bliske rođake sa operisanim rakom dojke (majka, sestra) na ove preglede se javljaju bez ikakvih poziva, redovno i češće nego jedanput u periodu od dve godine.
U okviru kampanje „Oktobar – međunarodni mesec borbe protiv raka dojke“, apelujemo na žene da, ukoliko pripadaju životnoj dobi od 50 do 69 godina, posete svog ginekologa ili lekara opšte prakse i obave preventivni pregled dojke. Ovakvu praksu treba ponoviti jednom u periodu od dve godine.
Pripremila: dr Ana Stefanović,koordinator za skrining raka IZJZ Niš
